De laatste jaren wordt er veel aandacht besteed aan de fiscale en burgerrechtelijke planning van familiale vermogens. Het vermijden van successierechten staat hierbij dikwijls als uitgangspunt centraal. Gelukkig zijn er in België heel wat mogelijkheden om successierechten te vermijden of tot een minimum te beperken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de schenking voor een buitenlandse (bijv. Nederlandse of Zwitserse) notaris zonder schenkingsrechten.
De ervaring leert ons evenwel dat de bekommernissen vaak veel ruimer zijn dan de loutere fiscale optimalisatie van de overgang van het familiale vermogen bij overlijden van de erflater.
Een frequent voorkomende wens is het vermijden of minimaliseren van successierechten, zonder het verlies van de controle over het vermogen en de inkomsten van het familiale vermogen. Een veel gebruikte techniek waarbij vermogensbestanddelen worden geschonken met voorbehoud van vruchtgebruik, helpt de successierechten te vermijden, doch garandeert geen blijvende volledige controle. De combinatie met het planningsvehikel “maatschap” kan aan deze bijkomende behoefte tegemoet komen.
De maatschap als discreet controlevehikel
De maatschap is een planningsinstrument dat in België frequent wordt gebruikt voor een fiscaal gunstige overdracht van roerend vermogen (bijvoorbeeld liquide middelen, effectenportefeuilles, kunstvoorwerpen, kostbare verzamelingen (oldtimers, sigarencollectie, zilverwerk,…)) aan een volgende generatie met behoud van de controle en van de opbrengsten van het vermogen.
De maatschap is in principe minder interessant om er onroerend vermogen in onder te brengen, doch op zich niet uitgesloten. In een maatschap wordt een vermogen ondergebracht dat wordt beheerd door een bestuurder van de maatschap (meestal de “pater familias”, vader dus) en eventueel een opvolgend bestuurder (veelal moeder alleen of samen met (bepaalde) kinderen). De bestuurder van de maatschap beslist zelf welke opbrengsten (bijv. dividenden, intresten, enz…) aan wie worden uitgekeerd. De bestuurder beslist bovendien volledig autonoom – doch als goed huisvader – over het beheer van de vermogensbestanddelen die in de maatschap worden ondergebracht. Hij kan een effectenportefeuille verzilveren en er een mooi schilderij van kopen die de leefruimte van de ouderlijke woning kan opvrolijken. De opbrengsten van de vermogensbestanddelen hoeven overigens niet te worden uitgekeerd. Ze kunnen ook gerust in de maatschap worden gereserveerd.
Door de kinderen (of andere personen) de blote eigendom van deelbewijzen in de maatschap te schenken, kunnen successierechten volledig of grotendeels worden vermeden. De aangroei van het vruchtgebruik bij het overlijden van de vruchtgebruiker, blijft immers in principe belastingvrij. De schenking kan plaatsvinden aan 0% voor een buitenlandse (bijvoorbeeld Nederlandse of Zwitserse) notaris. In dat geval dient de schenker nog 3 jaar in leven te blijven om te vermijden dat vooralsnog successierechten zouden zijn verschuldigd. Een alternatief is uiteraard de schenking aan 3% (tussen bloedverwanten in de rechte lijn) of 7 (in andere situaties), waardoor meteen zekerheid wordt bekomen dat geen successierechten meer zullen zijn verschuldigd.
Wellicht denkt u nu dat de maatschap op het eerste zicht heel interessant voor u lijkt, maar stelt u zich de vraag hoe zit het met de werkingskosten en formaliteiten bij oprichting en tijdens het bestaan ervan. Het sop moet de kolen waard zijn natuurlijk. Op dat vlak kunnen wij u geruststellen.
De maatschap kan eenvoudig en zonder veel kosten worden opgericht door middel van een onderhandse akte. Er hoeft bij het opmaken van de statuten van de maatschap bijgevolg geen notaris tussen te komen.
Het is tevens een discreet planningsmiddel. Naar aanleiding van de oprichting zijn er geen publicatieverplichtingen. Er moet geen formele boekhouding worden gevoerd of een jaarrekening worden neergelegd.
Tijdens haar bestaan volstaat het organiseren van een jaarlijkse algemene vergadering en het opmaken van een verslag door de bestuurder. Ook deze documenten dienen niet te worden gepubliceerd.
De maatschap heeft geen rechtspersoonlijkheid en is fiscaal transparant. Dit betekent dat de maatschap niet wordt belast op haar inkomsten doch dat de inkomsten worden belast in hoofde van de maten/genieters van het inkomen. In veel gevallen zullen deze inkomsten overigens reeds onderworpen worden aan een bevrijdende roerende voorheffing (bijvoorbeeld op intresten en dividenden van een effectenportefeuille), waardoor de “maten” van de maatschap zich zelfs niet eens moeten bekommeren over de fiscale behandeling ervan.
Ten slotte vestigen wij er de aandacht op dat bij het opzetten van de maatschap tevens rekening kan worden gehouden met andere veelvoorkomende behoeften. Wij denken hierbij bijvoorbeeld aan het vermijden dat geschonken vermogensbestanddelen terecht kunnen komen in de huwelijksgemeenschap van uw dierbaar kind en zo ook in het bereik komen van de” koude kant”. Er kan tevens worden voorzien dat kinderen ook na overlijden van de ouders tot ze “de jaren van verstand” hebben bereikt niet geheel vrij over het maatschapsvermogen kunnen beschikken. U merkt dat de planningsmogelijkheden met de maatschap heel ruim kunnen zijn.
Conclusie
Na het lezen van dit artikel is het duidelijk dat de maatschap een discreet en flexibel controlevehikel is dat meer dan een zuivere schenking van het vermogen (al dan niet met voorbehoud van vruchtgebruik) aan de volgende generatie, tegemoet kan komen aan zeer specifieke wensen en behoeften. Hierdoor kan het familiaal vermogen vrij van successierechten overgaan naar de volgende generatie zonder dat vader en/of moeder ooit de controle of de inkomsten over hun vermogen verliezen.
Elke maatschapsplanning is anders en moet rekening houden met de concrete feitelijke omstandigheden en behoeften. Specifiek voor Nederbelgen denken we niet alleen aan het inlassen van bepaalde specifieke modaliteiten, doch mogen ook de fiscale gevolgen in hoofde van kinderen die niet in België (bijv. in Nederland) woonachtig zijn, niet uit het oog worden verloren.
hits=4= / id=1959=