Het verrekenbeding
Het verrekenbeding is een clausule in een huwelijkscontract of in een wijzigingsakte van het huwelijksstelsel, meestal gebruikt bij echtgenoten gehuwd met scheiding van goederen. Het doel van dergelijke clausule is vaak tweeledig. Enerzijds willen de echtgenoten meer vermogensrechtelijke solidariteit bij echtscheiding, anderzijds willen ze elkaar vermogensrechtelijk beschermen bij het overlijden, door te voorzien in een maximale “verzorging” van de langstlevende van hen. Bij uitwerking van het beding bij overlijden zijn er weinig tot geen successierechten verschuldigd. Dit gunstig fiscaal neveneffect vormt dan ook een doorn in het oog van de fiscus, wat vaak aanleiding geeft tot betwistingen.
Het verrekenbeding kan finaal en optioneel worden bedongen. Een finaal verrekenbeding krijgt slechts uitwerking krijgt bij beëindiging van het huwelijk, bijvoorbeeld door echtscheiding of overlijden van een van de echtgenoten. Bij een optioneel verrekenbeding heeft de overlevende echtgenoot de keuzemogelijkheid om zich al dan niet te beroepen op het beding.
Door het optioneel finaal verrekenbeding krijgt de ene echtgenoot een vordering op een bepaald deel van de goederen van de andere echtgenoot. Tegenover deze verrekenvordering van de ene echtgenoot, staat een verrekenschuld van de andere echtgenoot. De vordering en de schuld ontstaan op het ogenblik waarop het beding wordt ingelast in het huwelijkscontract of in de wijzigingsakte van het huwelijksstelsel.
Indien het huwelijk eindigt door het overlijden en de langstlevende echtgenoot opteert voor de uitwerking van het beding, dan moet de vordering en de schuld eerst worden voldaan, waarna kan worden bepaald wat in de nalatenschap van de overledene valt en waarop successierechten worden geheven. Aangezien echtgenoten veelal voorzien in een maximale bescherming van de langstlevende, krijgt deze meestal een vordering op quasi alle goederen van de overledene. Bijgevolg blijft er nog weinig over in het vermogen van de overledene. De belastbare basis om successierechten te heffen is dan ook bijna nihil.
De fiscale wetgeving stelt echter dat de schuld slechts kan aanvaard worden als passief van de nalatenschap, indien dit een schuld betreft die al bestaat op het ogenblik van overlijden. Zoals hiervoor al vermeld, ontstaat de verrekenschuld wanneer echtgenoten dit overeenkomen in het huwelijkscontract of in de wijzigingsakte van het huwelijksstelsel. De mogelijkheid van een van de echtgenoten om na het overlijden voor de uitwerking van het beding te kiezen, doet geen afbreuk aan dit feit.
Het arrest van het Hof van Cassatie van 31 oktober 2014
In de zaak voor het hof van beroep aanvaardde de fiscus de geldigheid van het verrekenbeding, maar betwistte ze dat de schuld aanvaard kon worden als passief van de nalatenschap. Het hof van beroep te Antwerpen oordeelde in haar arrest van 24 oktober 2012 terecht dat de schuld moest worden aanvaard, maar stelde in een ongelukkige zinsnede dat de schuld slechts ontstond op het ogenblik waarop de langstlevende echtgenoot opteerde voor de uitwerking van het beding. Volgens de fiscus is deze laatste redenering in strijd met de fiscale wetgeving, waardoor ze cassatieberoep instelde.
Het Hof van Cassatie stelt in een zeer beknopt arrest dat aangezien het hof van beroep oordeelde dat de verrekenschuld pas ontstond na het overlijden, ze deze niet rechtsgeldig kon aanvaarden als passief van de nalatenschap. Het Hof van Cassatie kon dan ook niet anders dan dit arrest te verbreken.
Het Hof van Cassatie heeft dus het arrest van 24 oktober 2012 verbroken omwille van een onzorgvuldig geformuleerde redenering. Dit arrest doet onzes inziens geen afbreuk aan de rechtsgeldigheid en de onbelastbaarheid van het finaal verrekenbeding, dewelke door de rechtspraak en de rechtsleer quasi unaniem wordt aanvaard. De zaak is nu verwezen naar het Hof van Beroep van Gent dat zich nu dient uit te spreken. Het blijft dus afwachten wat dit Hof van Beroep zal beslissen over de grond van de zaak.
hits=148= / id=3769=