Op 17 augustus van dit jaar is de Europese Erfrechtverordening in werking getreden. Dat betekent dat vanaf dan op de gehele nalatenschap van de erflater, één en hetzelfde rechtsstelsel van toepassing is.
Als uitgangspunt geldt dat het recht van het land waar de overledene zijn gewone verblijfplaats had op het moment van overlijden, van toepassing zal zijn. Dit rechtsstelsel is bovendien van toepassing op de hele nalatenschap, zowel op de roerende als onroerende goederen, en ongeacht waar deze goederen zijn gelegen. Voor een Nederbelg die in België woont, geldt dus als principe dat het Belgische erfrecht van toepassing is, ongeacht waar het vermogen van de nalatenschap zich bevindt.
Wel is het mogelijk een rechtskeuze te maken. Dit wil zeggen dat een persoon uitdrukkelijk en bij testament verklaart te opteren voor het recht van een ander land. Deze keuze was ook in het verleden al mogelijk, maar wordt nu door Europa beperkt tot het recht van het land waarvan de persoon de nationaliteit heeft op het tijdstip waarop hij die rechtskeuze maakt, of op het tijdstip van zijn overlijden. Een Nederbelg die in België woont, maar de Nederlandse nationaliteit heeft behouden, kan er dus voor opteren zijn gehele nalatenschap te laten vererven volgens het Nederlandse erfrecht.
Een belangrijke nieuwigheid hierbij is dat men de Belgische erfrechtelijke reserve – die in het verleden niet zomaar omzeild kon worden door het maken van een rechtskeuze – vandaag wel kan omzeilen. Dit biedt de Nederlanders die in België wonen natuurlijk een aardig perspectief, aangezien de ‘legitieme portie’ zoals deze bestaat in Nederland, slechts een vordering inhoudt in geld, en bovendien pas opeisbaar wordt bij het overlijden van de langstlevende echtgenoot. Dit laatste in tegenstelling tot de strengere Belgische reserve, die tot op vandaag een reserve is natura blijft, en onmiddellijk opeisbaar is bij het overlijden van de erflater. Door de rechtskeuze voor een ander land onverkort te laten spelen, heeft Europa er voor gezorgd dat de Nederlanders die in België wonen een grotere vrijheid genieten om hun nalatenschap te organiseren zoals zij dat willen.
Een belangrijke uitzondering op de Europese harmonisatie betreft de fiscaliteit van de nalatenschap. De (al dan niet) verschuldigde successierechten werden nog niet geharmoniseerd. Op de nalatenschap van de Nederbelg die rechtskeuze heeft gedaan voor het Nederlandse recht, maar zijn gewone verblijfplaats in België had, zullen Belgische successierechten verschuldigd zijn, ook al vererft de nalatenschap volgens het Nederlandse recht.
Dat geldt bovendien ook voor de Nederbelg die zijn gewone verblijfplaats in België heeft maar bijvoorbeeld een buitenverblijf heeft in Frankrijk of Spanje. Hoewel de gehele nalatenschap in principe zal vererven volgens het Belgische erfrecht (het buitenverblijf incluis), zullen er mogelijks ook Franse of Spaanse successierechten verschuldigd zijn.