Dankzij een initiatief van de Vlaamse Overheid (*) kan u vanaf uw 65-ste verjaardag gratis reizen met alle bussen en trams van de Lijn en de TEC, op vertoon van uw Omnipas 65+. De Vlaamse wetgever heeft er immers voor gezorgd dat personen die de pensioenleeftijd bereikt hebben zich gratis kunnen verplaatsen. Dit voordeel wordt echter enkel toegekend aan zij die in Vlaanderen gedomicilieerd zijn én die zijn opgenomen in het bevolkingregister (Belgen en vreemdelingen die een permanente verblijfsgunning hebben) of in het vreemdelingenregister (vreemdelingen met een tijdelijke verblijfsvergunning). Enkel zij krijgen een Omnipas 65+ toegestuurd door vervoermaatschappij De Lijn.
EU-rechten
Indien u niet aan bovenvermelde vereisten voldoet, dient u een betalend abonnement aan te schaffen, ten bevrage van 190 euro per jaar. Als niet in Vlaanderen wonende Nederlander kan u zich dus geen Omnipas 65+ aanschaffen, zelfs niet als u reeds op pensioen bent. De vraag rijst of het Vlaams Ministerieel Besluit in overeenstemming is met de regels van het vrij verkeer van personen en de vrije dienstverlening die werden vastgesteld door de Europese Unie.
Volgens artikel 56 VWEU (Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie) zijn beperkingen op het vrij verrichten en het vrij ontvangen van diensten binnen de Unie in principe verboden. Dit artikel is van toepassing zodra er zich een grensoverschrijdende beweging heeft voorgedaan. In Nederland wonende personen die in Vlaanderen gebruik wensen te maken van het openbaar vervoer kunnen zich dus beroepen op artikel 56 VWEU.
Discriminatie
Aangezien personen die ouder zijn dan 65 jaar en niet in Vlaanderen woonachtig zijn echter geen gebruik kunnen maken van de Omnipas 65+, waardoor de diensten aangeboden door de Lijn minder aantrekkelijk voor hen zijn, is het Vlaams Ministerieel Besluit niet in overeen-stemming met het EU-recht. Het is immers vaste rechtspraak dat nationale maatregelen die een woonplaatsvereiste opleggen door het Hof van Justitie van de Europese Unie als indirect discriminerende -en dus in principe verboden- maatregelen worden beschouwd. Personen die in Nederland wonen worden op die manier immers in een minder gunstige positie gesteld ten opzichte van zij die in Vlaanderen wonen. Toch zijn er uitzonderingen mogelijk waardoor de hinder ondervonden door niet-ingezetenen gerechtvaardigd kan worden. Zulke uitzonderingen moeten hun oorsprong dan wel vinden in een dwingende reden van algemeen belang, zoals de openbare orde, openbare veiligheid of volksgezondheid. De vraag is of de Vlaamse overheid zich kan beroepen op zulke reden. Daarom dient er te worden nagegaan waarom personen die ouder zijn dan 65 jaar en wonen in Vlaanderen gratis busvervoer genieten.
Woonplaatscriterium
Uit de beleidsnota 2004-2009 van de Vlaamse Minister van Mobiliteit blijkt dat gratis openbaar vervoer wordt aangeboden vanuit een sociaal oogpunt, namelijk om bepaalde categorieën van personen tegemoet te komen die het om wille van financiële en eventueel sociale redenen doorgaans moeilijker hebben om zich te verplaatsen. Aangezien 65-plussers doorgaans gepensioneerd zijn en een lager inkomen genieten dan toen zij werkzaam waren, maken zij ook aanspraak op goedkopere vervoertarieven. De volgende vraag is dan: is het toegestaan dat zulke voordelen worden voorbehouden aan personen die op het eigen grondgebied wonen? In de zaak Ciola heeft het Hof geoordeeld dat een woonplaatscriterium hoofdzakelijk ten nadele van inwoners van andere lidstaten werkt, waardoor het om indirecte discriminatie gaat. Dit is slechts anders indien er een passende rechtvaardigheidsgrond kan worden toegepast zoals hierboven omschreven. Het is duidelijk dat de nationale veiligheid, openbare orde of volksgezondheid niet in het gedrang komen indien er geen tariefreductie zou zijn voor 65-plussers. Daarenboven kunnen ook redenen van economische aard geen reden zijn om inwoners en niet inwoners verschillend te behandelen. Dat tariefvoordelen de tegenprestatie vormen voor de betaling van belastingen door eigen inwoners werd door het Hof van tafel geveegd in de zaak Commissie tegen Italië aangezien er geen rechtstreeks verband bestaat tussen enigerlei belastingheffing enerzijds en de toepassing van tariefvoordelen anderzijds. De Omnipas 65+ werd in het leven geroepen vanuit een sociaal oogpunt en niet om zij die belastingen betalen te belonen. Indien dit anders zou zijn, zouden personen die nooit of zeer weinig belastingen betalen om wille van een laag inkomen net geen recht hebben op een tariefvoordeel omdat zij niet bijdragen, terwijl het omgekeerde zou gelden voor personen met een hoog inkomen die veel belastingen betalen. Om recht te hebben op de Omnipas 65+ wordt er geen rekening gehouden met hoeveel belastingen men heeft betaald, maar kijkt men enkel naar de leeftijd van de betrokkene.
Inwoners van Nederland of Waals Gewest
Vlaanderen kan zich dan ook op geen enkele rechtvaardigingsgrond beroepen en maakt zich schuldig aan indirecte discriminatie. Nederlanders die in Nederland wonen dienen dan ook te volharden en hun rechten als inwoners van Nederland af te dwingen. Voor Nederlanders woonachtig in Vlaanderen stelt er zich overigens geen probleem.
De Waalse Vervoermaatschappij TEC stelt geen woonplaatsvereiste en vervoert alle 65-plussers gratis. Enkel zij die woonachtig zijn in het Waals Gewest mogen zich met hun TEC-kaart tevens gratis laten vervoeren door De Lijn of de MIVB. Indien u als Nederlander in Wallonië woont en wil reizen in Vlaanderen, kan u dus best een TEC-kaart aanvragen en deze vervolgens gebruiken op De Lijn. Wanneer u niet in Vlaanderen woont, krijgt u immers niet rechtstreeks een Omnipas om te reizen in Vlaanderen. Begrijpe wie begrijpen kan…
(*) Besluit van 14 mei 2004 betreffende de exploitatie en de tarieven van de Vlaamse Vervoermaatschappij vastgesteld door de Vlaamse Regering, nader uitgewerkt via Ministeriële besluiten, waaronder het Ministerieel besluit tot goedkeuring van de Algemene Reisvoorwaarden en de tarieven van de Vlaamse Vervoermaatschappij vastgesteld door de Vlaamse Overheid van 21 januari 2011
hits=1= / id=1702=