Tot voor kort was het schenken van vastgoed een relatief dure aangelegenheid in Vlaanderen door de hoge schenkbelasting die daarbij verschuldigd was. Door de lagere tarieven in de erfbelasting en de opsplitsing van de bij de berekening van roerend en onroerend vermogen in rechte lijn en tussen echtgenoten en samenwonenden, was het vaak voordeliger om niet vooraf te schenken, maar te laten vererven.
Met de verlaging van schenkbelasting over onroerend goed hoopt de Vlaamse regering enerzijds meer inkomsten voor de Vlaamse schatkist te genereren en anderzijds de bouwsector te stimuleren. Er is een extra verlaging van deze belasting als de woning energie-efficiënt gerenoveerd wordt binnen de drie jaar na de schenking. Notaris Thomas de Klein van Huenges Wajer & Joosten Netwerknotarissen geeft toelichting op nieuwe mogelijkheden van vermogens- en successieplanning.
Wat houdt nieuwe regeling in?
De tarieven worden verlaagd en vereenvoudigd. De tarieven zijn nog steeds afhankelijk van de verwantschap tussen de schenker en de begiftigde, maar in plaats van vier categorieën zijn er nu twee. De laagste tarieven gelden voor schenkingen tussen (groot)ouders en (klein)kinderen ( schenking in rechte lijn) en tussen partners. Onder de laatste groep kunnen echtgenoten, wettelijke samenwoners en feitelijke samenwoners vallen.
De regeling tot 1 juli 2015
De oude schenkingstarieven voor schenkingen in rechte lijn en tussen partners kende een laagste tarief van 3%, dat opliep tot 30% vanaf een waarde van € 500.000. Het tarief werd hoger naarmate de verwantschap tussen de schenker en de begiftigde minder nauw werd. Vanaf een waarde van € 175.000 bedroeg het tarief voor schenkingen tussen broers en zussen 65%. Tussen ooms en tantes of neven en nichten was dit zelfs 70%. Het hoogste tarief van 80% was van toepassing op schenkingen tussen personen zonder enige familiale band.
Deze tarieven, zeker die in zijlijn en tussen vreemden, waren de grootste belemmering voor het doen van schenkingen van onroerend goed.
De nieuwe regeling
Het nieuwe systeem van schenkbelasting is sterk vereenvoudigd. De afhankelijkheid van de familiale band van de schenker is nagenoeg afgeschaft. Er zijn twee “soorten” schenkingen van onroerend goed, namelijk de schenking in rechte lijn of tussen partners enerzijds en de schenking tussen alle andere personen anderzijds. Men past dus hetzelfde systeem toe als voor roerende goederen.
Ook de schijven waarop de tarieven worden berekend zouden voor de beide categorieën voortaan dezelfde zijn. Dit was onder de oude regeling niet het geval, waardoor enige geheugenwerk was vereist om alle tarieven en schijven uit het hoofd te kennen.
Verder geldt een extra tariefsverlaging indien de begiftigde de woning energiezuinig renoveert of de kwaliteitsvolle woning, met conformiteitsattest, verhuurt voor een periode van minimum negen jaar. Dit extra voordeel blijft echter wel beperkt tot ‘Vlaamse’ onroerende goederen. Het progressievoorbehoud van drie jaar blijft behouden. Dit betekent dat men om de drie jaar de nieuwe, lage tarieven kan toepassen.
De nieuwe tarieven zijn schematisch als volgt weer te geven:
Tabel 1 : Tarief in rechte lijn en tussen partners
| Gedeelte van de schenking
per schenker en per begiftigde in euro |
Tarief in % | Totaal van de belasting over de voorgaande gedeelten in euro | |
| Vanaf | tot en met | ||
| 0,01 | 150.000 | 3 | – |
| 150.000,01 | 250.000 | 9 | 4.500 |
| 250.000,01 | 450.000 | 18 | 13.500 |
| 450.000,01 | 27 | 49.500 | |
Tabel 2 : Tarief tussen alle andere personen
| Gedeelte van de schenking
per schenker en per begiftigde in euro |
Tarief in % | Totaal van de belasting over de voorgaande gedeelten in euro | |
| Vanaf | tot en met | ||
| 0,01 | 150.000 | 10 | – |
| 150.000,01 | 250.000 | 20 | 15.000 |
| 250.000,01 | 450.000 | 30 | 35.000 |
| 450.000,01 | 40 | 95.000 | |
Geldt de verlaging voor alle ingezetenen van België?
Aangezien het een verlaging van Vlaamse schenkbelasting betreft, moet de fiscale woonplaats van de schenker zich in het Vlaams Gewest bevinden. Bovendien zal men kijken naar de fiscale woonplaats die de schenker het langst heeft gehad in de periode van vijf jaren die aan de schenking voorafgaan, ongeacht de ligging van het onroerend goed in België.
Gelden de gewijzigde tarieven dan ook onverkort voor Nederbelgen?
De schenkbelasting is verlaagd voor schenkingen van vastgoed, waarbij de schenker zijn fiscale woonplaats tijdens de periode van 5 jaar voor de schenking het langst had in het Vlaams Gewest. De verlaagde tarieven gelden dus ook voor Nederbelgen die langer dan 5 jaar in België woonachtig zijn.
Wel zullen zij er rekening mee moeten houden dat, zolang zij Nederland nog niet langer dan 10 jaar hebben verlaten, zij in België geen schenkbelasting betalen, maar mogelijk wel in Nederland! Pas na verloop van de tienjaarstermijn is de Nederlandse schenkbelasting niet meer van toepassing. Eventuele naturalisatie naar de Belgische nationaliteit kan die tienjaarstermijn verkorten.
In welke situaties is een dergelijke schenking voordelig; is een onderscheid in eigen woning, vakantiewoning, beleggingspanden (woningen in verhuur), zakelijk onroerend goed (winkels) van belang?
De verlaging van de schenkbelasting geldt voor alle soorten vastgoed. Het maakt derhalve niet uit of de schenking een gezinswoning, vakantiewoning of ander vastgoed betreft. Wel zal telkens bij ieder type vastgoed rekening moeten worden gehouden met de wijze waarop wordt geschonken. De schenker moet zich bijvoorbeeld de vraag stellen of hij het genot van de zaak wenst te behouden. Het ligt voor de hand schenker van de gezinswoning zodanig schenkt dat een woon- en gebruiksrecht aan hem blijft voorbehouden.
Gezinswoning
Door de lagere tarieven in de erfbelasting en de opsplitsing van de bij de berekening van roerend en onroerend vermogen in rechte lijn en tussen echtgenoten en samenwonenden, was het vaak voordeliger om niet vooraf te schenken maar te laten vererven. Daarbij gold bovendien een vrijstelling van de gezinswoning voor de langstlevende partner. In veel testamenten wordt daarom een bijzonder legaat van de gezinswoning gemaakt, zodat de langstlevende optimaal van deze vrijstelling gebruik kan maken. Maar dat betekent wel dat diezelfde gezinswoning bij het overlijden van de langstlevende volledig is belast met successierechten. De nieuwe schenkingstarieven bieden nu aantrekkelijke mogelijkheden om die hoge successierechten te voorkomen.
Voorbeelden
Maar ook schenking van ander vastgoed pakt in veel gevallen voordeliger uit. Enkele voorbeelden:
Moeder, ongehuwd, wenst haar vakantiewoning in de Ardennen ter waarde van € 500.000 te schenken aan haar zoon, haar enig kind.
Zou de woning worden geërfd door haar zoon, dan zou hij over diezelfde woning tenminste 87.000 euro successierechten verschuldigd zijn. De schenkbelasting die was verschuldigd tot 1 juli bedroeg 86.625 euro, zodat daar geen nietswaardige verschillen bestonden en niet aan schenking werd gedacht.
Met toepassing van de sinds 1 juli geldende schenkingstarieven is de schenkbelasting nog ‘slechts’ 63.000 euro. Een vermindering van de belastingdruk met meer dan 25%. Mocht de woning niet in de Ardennen liggen, maar in het Vlaams Gewest, dan zou de zoon nog eens 19.500 schenkbelasting kunnen terugvorderen, indien hij de woning gedurende negen jaar verhuurd. Dit betekent dat meer dan 50% wordt uitgespaard in vergelijking met de oude tarieven.
Oom, ongehuwd, zonder kinderen, wenst zijn achternicht zijn riante villa van 800.000 euro te schenken.
Had oom niet geschonken en haar nicht als enig erfgenaam hebben benoemd, dan was tenminste 500.000 euro successierecht verschuldigd. De schenkbelasting die het nichtje verschuldigd tot 1 juli zou zijn, bedroeg maar liefst 598.125 euro. Schenken was derhalve geen optie.
Bij toepassing van de nieuwe tarieven is de schenkbelasting nog ‘slechts’ 235.000 euro. Een vermindering van de belastingdruk met maar liefst 61%. Indien dit nichtje bovendien de voormelde renovaties zou laten uitvoeren aan de woning, kan zij daarna nog 48.000 euro schenkrechten terugvorderen. Dit betekent dat in dat geval ongeveer 69% wordt uitgespaard in vergelijking met de oude tarieven.
Renoveren van de geschonken woning biedt een extra verlaging van de schenkingsbelasting. Stel dat een bedrag voor de renovatie ook geschonken wordt, is hierop schenkingsbelasting van toepassing? Is dit dan voordeliger dan schenken voor een Belgische notaris?
Het is uiteraard mogelijk om, naast de schenking van het onroerend goed, ook een bedrag in contanten te schenken. Met dit bedrag kan de begiftigde de kosten voor verbouwing of renovatie betalen. Deze schenking valt niet onder de verlaagde tarieven, zoals deze nu gelden voor vastgoed, aangezien het een schenking van roerend goed betreft. De schenker kan het bedrag op verschillende manieren schenken.
Nederlandse notaris
Dat kan door overboeking, een zogenaamde handgift. Aanvullende afspraken, waaronder spelregels over de wijze waarop het bedrag dient te worden besteed, kunnen worden vastgelegd in een akte. Zou deze akte worden verleden door een Belgische notaris, dan is – afhankelijk van de graad van verwantschap – 3% of 7% registratierecht verschuldigd over het geschonken bedrag. Diezelfde akte kan ook worden opgemaakt bij een Nederlandse notaris. Hiermee krijgen partijen een inhoudelijk identieke als bij een Belgische notaris, maar is de schenking niet belast met Belgische registratierechten. Indien de schenker langer dan tien jaar buiten Nederland woont, is ook in Nederland geen schenkbelasting verschuldigd, zodat de schenking van het bedrag volledig onbelast is. Wel zal de schenker ten minste drie jaar na de schenking in leven moeten blijven, anders is er alsnog successierecht verschuldigd.
Lenen en schenken
Overigens staat het nog wel steeds ter discussie of strenge spelregels, die de vrije besteding van de begiftigde mogen beperken. De wet kent het uitgangspunt: ‘eens gegeven blijft gegeven’, zodat een last dat het geld enkel mag worden aangewend voor de verbouwing, misschien wel eens te beperkend kan zijn. Daarnaast is het de vraag of een dergelijke last wel voldoende afdwingbaar is, als de begiftigde het geld voor andere doeleinden heeft gebruikt.
Een alternatief is dat de schenker het geld aan de begiftigde leent. Indien en zodra het geld is aangewend voor de verbouwing en de schenker dit heeft geverifieerd, kan hij een kwijtscheldingsakte tekenen, waarin de geldlening, al dan niet deels, wordt kwijtgescholden. Wordt deze kwijtscheldingsakte getekend voor een Nederlandse notaris, dan is er in genoemde situatie geen registratierecht en schenkbelasting verschuldigd.